Czym są zamówienia sektorowe?

Wraz z wejściem w życie ustawy z dnia 11 września 2019 roku Prawo zamówień publicznych, zmieniły się wytyczne dotyczące zamówień sektorowych. Temu typowi zamówień, z uwagi na specyfikę i odrębność, przeznaczono samodzielną jednostkę redakcyjną w postaci działu V ustawy. Jej zakres transponuje przepisy zawarte w unijnej dyrektywie 2014/25/UE, zwanej powszechnie jako dyrektywa sektorowa. W tym artykule odpowiemy na pytania, kim jest zamawiający sektorowy, jakiej działalności dotyczą zamówienia sektorowe zawarte na listach przetargów oraz w jakich trybach można prowadzić postępowania.
 

Kim jest zamawiający sektorowy?

W artykule 5 ustawy Pzp wymieniono podmioty, które mogą pełnić funkcję zamawiających sektorowych. Są nimi:

1. zamawiający publiczni w zakresie, w jakim wykonują jeden z rodzajów działalności sektorowej,

2. inne podmioty, które wykonują jeden z rodzajów działalności sektorowej, oraz na których zamawiający publiczni, pojedynczo lub wspólnie, bezpośrednio lub pośrednio przez inny podmiot wywierają dominujący wpływ, w szczególności:

• posiadają ponad połowę udziałów albo akcji lub
• posiadają ponad połowę głosów wynikających z udziałów albo akcji, lub
• mają prawo do powoływania ponad połowy składu organu nadzorczego lub zarządzającego

3. inne podmioty, które wykonują jeden z rodzajów działalności sektorowej, jeżeli działalność ta jest wykonywana na podstawie praw szczególnych lub wyłącznych.

Co to są prawa szczególne lub wyłączne? W rozumieniu ust. 1 pkt 3 wyżej wymienionej ustawy są to prawa przyznane w drodze ustawy lub decyzji administracyjnej, polegające na zastrzeżeniu wykonywania określonej działalności dla jednego lub większej liczby podmiotów, wywierające istotny wpływ na możliwość wykonywania tej działalności przez inne podmioty, z wyłączeniem praw przyznanych w drodze ogłoszonego publicznie postępowania na podstawie obiektywnych i niedyskryminujących kryteriów.
 

Co to jest działalność sektorowa?

Aby dane zamówienie mogło być klasyfikowane jako sektorowe, musi dotyczyć określonego rodzaju działalności. Nie każdy projekt znajdujący się na liście przetargów odpowiada kryteriom zdefiniowanym w artykule 5 ustawy Pzp. Ogólnie pod działalność sektorową podłączamy segmenty dotyczące:

• gospodarki wodnej,
• energii elektrycznej,
• gazu i energii cieplnej,
• usług transportowych,
• portów, przystani i portów lotniczych,
• usług pocztowych,
• wydobycia paliw.

Czy każde zadanie branżowe z wymienionych grup może być uznane za sektorowe? Niestety nie. Przykładowo dla usług z sekcji Poczta Polska przetargi za sektorowe przyjmujemy zamówienia polegające na przyjmowaniu, sortowaniu, przemieszczaniu lub doręczaniu przesyłek pocztowych oraz zarządzaniu tymi usługami. Podobne wyłączenia dotyczą także innych sekcji, co szczegółowo wypunktowano w ustawie Pzp.
 

Progi w zamówieniach sektorowych

Reżim prawa zamówień publicznych musi zostać zachowany dla zamówień o wartości powyżej progów unijnych. Tę samą zasadę stosuje się dla działalności sektorowej, przy czym kwoty są odmienne niż dla zadań klasycznych. Do niedawna w przypadku zamówień udzielanych przez zamawiających sektorowych oraz w przypadku zamówień w dziedzinach obronności i bezpieczeństwa, próg kwoty wynosił 428 000 euro. Począwszy od 2022 roku został on zwiększony do 431 000 euro. Wartość ta dotyczy zadań na dostawy i usługi. W przypadku robót budowlanych próg unijny został zwiększony z 5 mln 350 tys. euro do 5 382 000 euro. Podział zamówień na ponadprogowe i podprogowe jest o tyle ważny, że ma wpływ na przebieg całej procedury wyboru oferenta.

Tryby udzielania zamówień sektorowych

Na liście przetargów oferent.com.pl znaleźć możemy zamówienia sektorowe prowadzone w następujących trybach:

• przetarg nieograniczony,
• przetargu ograniczony,
• sektorowe negocjacje z ogłoszeniem,
• dialog konkurencyjny,
• partnerstwo innowacyjne.

W specyficznych okolicznościach, po spełnieniu określonych w ustawie przesłanek, możliwe jest zastosowanie również trybu negocjacji bez ogłoszenia i zamówienia z wolnej ręki. W stosunku do poprzedniej podstawy prawnej ustawodawca wprowadził sektorowe negocjacje z ogłoszeniem. W tym trybie wykonawcy składają wnioski o dopuszczenie do udziału w postępowaniu na podstawie ogłoszenia dostępnego na liście przetargów. W odpowiedzi na nie zamawiający wysyła zaproszenie do negocjacji dla wykonawców spełniających warunki udziału w postępowaniu. Po tym etapie składane są oferty.
 

Uprawnienia zamówień sektorowych

Wiemy już kto i na co może wszcząć zamówienie sektorowe. W tym miejscu warto jeszcze przyjrzeć się, jakie przywileje mają zamawiający sektorowi. Przede wszystkim nie muszą oni sporządzać analizy potrzeb i wymagań, co jest jednym z wielu obowiązków postępowań klasycznych. W niedawnym artykule pisaliśmy także o ustawowym nakazie rozpatrzenia możliwości podziału zamówienia na części. Dotyczy on większości sytuacji, ale nie zamówień sektorowych. Kolejną zaletą tego rodzaju procedur jest także brak konieczności badania podstaw wykluczenia wykonawcy zgodnie z art. 108 dla zadań z branży elektroenergetycznej, gazowniczej i ciepłowniczej. Portal z przetargami budowlanymi zawiera także zadania sektorowe, w których zamawiający żądają przedstawienia innych podmiotowych środków dowodowych niż określone w przepisach wykonawczych. Inne warte odnotowania cechy zamówień sektorowych to:

• W przypadku zadania z sekcji przetargi Poczta Polska lub innej, opcja odrzucenia oferty, w której udział produktów, w tym oprogramowania wykorzystywanego w wyposażeniu sieci telekomunikacyjnych pochodzących z państw członkowskich Unii Europejskiej, państw, z którymi Unia Europejska zawarła umowy o równym traktowaniu przedsiębiorców, lub państw, wobec których na mocy decyzji Rady stosuje się przepisy dyrektywy 2014/25/UE, nie przekracza 50%.
• Możliwość odstąpienia od powołania komisji przetargowej, ale pod warunkiem zaproponowania innych, przejrzystych zasad prowadzenia postępowania.
• Szansa na zawarcie umów ramowych na okres aż do 8 lat, a jeśli zachodzą wyjątkowe sytuacje uzasadnione przedmiotem umowy, nawet na dłuższy czas.
• Możliwość stosowania innych niż określone w ustawie Prawo zamówień publicznych podstaw wykluczenia oraz warunków udziału w postępowaniu.

Zamówienia sektorowe – podsumowanie

Zamówienia sektorowe zajmują szczególne miejsce w systemie zamówień publicznych. Są one udzielane dla rodzajów działalności dotyczących podstawowych potrzeb życiowych człowieka. Przykładami realizacji zadań sektorowych jest przesył i dystrybucja energii elektrycznej, gazu i ciepła, tworze infrastruktury do świadczenia publicznych usług związanych z produkcją wody pitnej oraz obsługa sieci świadczących publiczne usługi w zakresie transportu kolejowego i autobusowego. Z uwagi na specyfikę i odrębność przedmiotów zamówienia, postępowania sektorowe umożliwiają zastosowanie odmiennych rozwiązań niż dla zadań klasycznych.